Harmonia, natura i wiatr we włosach. W Borach Tucholskich rządzi las. Na tyle niezwykły, że otoczony najwyższą formą ochrony przyrody w Polsce - Parkiem Narodowym Bory Tucholskie. Bór sosnowy pokrywa tu ogromne połacie przestrzeni. Nie ma więc lepszego sposobu na zwiedzanie okolic jak na rowerze. Szczególnie kiedy na wyciągnięcie ręki mamy szlaki rowerowe Kaszubskiej Marszruty.
Bory Tucholskie to jeden z największych kompleksów borów sosnowych w Polsce. Oczy cieszą tu wiecznie zielone drzewa, a za nos wodzi zapach sosonowych olejków. Warto zapuścić się w tę leśną głuszę, na spotkanie z Borową Ciotką. Teren jest jednak ogromny. Aby w pełni poznać okolicę i móc przekonać się o wszystkich walorach Borów Tucholskich na własne oczy, najlepiej wskoczyć na dwa kółka i pomknąć przed siebie Kaszubską Marszrutą...
Projekt Kaszubskiej Marszruty to sieć szlaków rowerowych, stworzonych w kooperacji powiatu chojnickiego z gminami Brusy, Chojnice, Czersk i Konarzyny oraz przy współpracy z Parkiem Narodowym Bory Tucholskie. Lokalna inicjatywa na najwyższym poziomie.
Jesień w Borach Tucholskich
Park Narodowy Bory Tucholskie odwiedziłam pod koniec września. Temperatury sięgały prawie 30 stopni, a na trasie Kaszubskiej Marszruty spotkałam zaledwie kilku lokalnych rowerzystów, a turystyczne miejscowości jak Swornegacie czy Charzykowy były zupełnie puste. Mogę więc pokusić się o stwierdzenie, że jesienią Bory Tucholskie można mieć tylko dla siebie.
Wrzesień to miesiąc kiedy wygasa letnia energia i nastaje jesienna cisza. Choć zieleni nie brakuje w tych sosnowych lasach przez cały rok, do krajobrazu powoli wkraczają kolory jesieni. Runo usycha, opadają brzozowe liście. Warto przyjechać tu późniejszą, złotą jesienią. Choć tak na prawdę, w Borach pięknie jest o każdej porze roku.
Bory Tucholskie - raj dla eko-turysty
Bory Tucholskie położone są w dorzeczu rzek Brdy i Wdy, głównie na płaskiej równinie sandrowej z licznymi jeziorami, dolinami rzecznymi, wydmami oraz polodowcowymi wzgórzami morenowymi. Kompleks rozciąga się na terenie dwóch województw: kujawsko-pomorskiego oraz pomorskiego.
Korzystając z eko-transportu, dojechać w okolice najłatwiej będzie pociągiem. Najbliżej są Chojnice. Jednak w okolicy eko-atrakcje kryją się za każdym zakrętem. Można więc dojechać do jakiejkolwiek innej miejscowości, która jest po drodze waszego pociągu/autobusu. W tym rowerowym regionie nie brakuje także innych szlaków rowerowych oraz pieszych, które pozwalają zwiększyć zasięg eksploracji okolicznych terenów. O części z nich wspominam tutaj.
Cały obszar Borów Tucholskich jest niezwykle cenny przyrodniczo i kulturowo. W 2010 roku utworzono tu największy w Polsce Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie, w skład którego wchodzi: park narodowy, 25 rezerwatów przyrody oraz 4 parki krajobrazowe. Do największych skarbów rezerwatu pod najwyższą ochroną zalicza się: fragmenty starego boru sosnowego naturalnego pochodzenia, fragmenty naturalnego lasu z udziałem drzewostanów liściastych, liczne jeziora dystroficzne i eutroficzne, torfowiska z cenną roślinnością, największe skupienie cisów w Europie, doliny rzeki Brdy i Wdy, wydmy śródlądowe, stanowiska roślin chronionych, siedliska płazów, gadów, ptaków oraz zwierzyny leśnej. Wymarzone miejsce dla eko-turysty.
Kaszubska Marszruta - trasa i szlaki
Trasa Kaszubskiej Marszruty prowadzi w dużej mierze po wygodnych, specjalnie wybudowanych w lesie szutrowych ścieżkach rowerowych okalających Park Narodowy Bory Tucholskie. Jest to świetne rozwiązanie! Przede wszystkim bezpieczne, można bez obaw rozglądać się po otaczającym lesie. I duży plus za szuter. Po pierwsze jest bardziej eko niż asfalt, wygląda bardziej naturalnie i przede wszystkim daje wrażenie, że rzeczywiście zapuściliśmy się w leśną gęstwinę.
Poza tymi charakterystycznymi dla Kaszubskiej Marszruty leśnymi traktami, szlak prowadzi także lasem, polnymi drogami lub nieruchliwymi wiejskimi szosami, z dala od bardziej zatłoczonych dróg. Dzięki temu zamiast spalin możemy wdychać eteryczne olejki z drzew najliczniejszej tu sosny zwyczajnej. Warto też pamiętać, że Bory Tucholskie ulokowane są na piaskach sandrowych Równiny Tucholskiej i Charzykowskiej, nie ominiemy więc odcinkiów piaszczystych, które nie każde koła lubią...
Kaszubska Marszruta to cztery szlaki:
Żółty (66.1 km)
Jezioro Chrzykowskie – Charzykowy – Wolność – Łukomie – Kopernica – Babilon most – Chociński Młyn – Swornegacie – Drzewicz – Czernica – Męcikał Struga – Męcikał – Dąbrówka – Duża Klonia – Mylof – Rytel Dworzec – Rytel – Gutowiec – Nieżurawa – Czersk
Zielony (41.8 km)
Chojnice – Klawkowo – Powałki – Kłodawka – Mylof – Okręglik – Giełdon – Czarniż – Kinice – Kosobudy – Brusy – Żabno – Męcikał
Czerwony (55.8 km)
Charzykowy – Stary Młyn – Funka – Bachorze – Małe Swornegacie – Chociński Młyn – Swornegacie – Drzewicz – Wielkie Chełmy – Czyczkowy – Brusy-Jaglie – Brusy – Kosobudy – Chłopowy – Bielawy – Sienica – Czersk
Czarny (32.6 km)
Konarzyny – Żychce – Nowa Karczma – Kiełpin – Binduga – Nierostowo – Zielona Chocina – Jonki – Zielona Huta – Chociński Młyn – Konarzynki – Konarzyny
Szlaki spotykają się i częściowo przebiegają tymi samymi trasami, można je więc łączyć i zmieniać posiłkując się wieloma innymi szlakami rowerowymi na terenie Borów.
Atrakcje na szlaku Kaszubskiej Marszruty
Kaszubska Marszruta i Bory Tucholskie to przede wszystkim las. To on pełni tu główną rolę, stanowi najważniejszą atrakcję. I to jest właśnie w tej trasie wyjątkowe. W tych sosnowych borach znajdziemy wiele niespodzianek, ukrytych przyjemności, schowanych pod iglastymi koronami miejscowości z niezwykłą kulturą z lasem będącym jej źródłem.
Aby dowiedzieć się więcej o kulturze regionu warto odwiedzić miejscowości takie jak Brusy-Jaglie czy Swornegacie, gdzie znajdują się ośrodki promocji lokalnej kultury. Borowiacka kultura jest osobliwa i unikalna. Warto poświęcić jej trochę refleksji. Ja o etno stronie Borów pisałam w innym wpisie, polecam do niego zajrzeć.
A co jeszcze na trasie? W miejscowości Mylof nad zaporą zjeść można pyszną rybkę i zakupić lokalne wytwory ze złowionego w jeziorze pstrąga. W Charzykowych popływać z kaczkami w jeziorze, wypocząć na piaszczystej plaży lub zrobić kilka uroczych zdjęć jeziora z punktu widokowego Światowid. W Klosnowie warto odnaleźć tradycyjną wyłuskarnię szyszek. A w Chojnicach koniecznie należy zwiedzić Muzeum Historyczno-Etnograficzne Brama Człuchowska. To jednak nie wszystko...
Park Narodowy Bory Tucholskie - zielone płuca Polski
Największym skarbem okolic jest obszar Parku Narodowego Bory Tucholskie. Sama Kaszubska Marszruta nie przebiega przez Park. Warto więc zjechać ze szlaku a nawet zejść z roweru, aby wziąć głęboki wdech w tych zielonych płucach Polski. Przez park prowadzą liczne szlaki piesze i rowerowe, które pomogą poznać najcenniejsze przyrodniczo punkty.
Zielony szlak Strugi Siedmu Jezior lub czerwony Kaszubski Szlak im. J. Rydzkowskiego prowadzi przez Park wzdłuż tak zwanej Strugi Siedmiu Jezior, czyli krystalicznie czystego strumienia łączącego siedem jezior rynnowych, charakterystycznych dla Parku i znajdujących się w jego centrum. Jest to unikatowe zjawisko hydrologiczne obfitujące w wiele interesujących i chronionych roślin i zwierząt. Spotkać tu można m.in. rosiczki okrągłolistne, ramiennice, szczeżuje czy nietoperze. Nad jeziorami fruwają zagrożone wyginięciem ptaki jak: bielik, puchacz czy kormoran czarny. 85% powierzchni zlewni Strugi objęta jest najwyższą formą ochrony.
Park jest również świetnym miejscem, aby poszerzyć swoją wiedzę przyrodniczą. Dostępnych jest kilka ścieżek dydaktycznych, prowadzących przez różnorodne ekosystemy jak las, łąka czy jezioro. Niebieska ścieżka dydaktyczna Piła Młyn prowadzi wyjątkowo urokliwą drewnianą kładką wokół jeziora dystroficznego Kacze Oko, opowie o znaczeniu porostów, owadów i płazów oraz przybliży pojęcie bartnictwa. Zaś zielona ścieżka Wokół jeziora lobeliowego Wielkie Gacno prezentuje śródleśną wydmę, oraz jeziora lobeliowe z charakterystyczną dla nich roślinnością.
W nasłonecznionych miejscach borowiackich lasów, takich jak pasy przeciwpożarowe czy wydmy śródleśne wyrastają fioletowe dywany wrzosów. Wrzosowiska są przedmiotem ochrony sieci Natura 2000. Jedno z większych zobaczymy na drodze przeciwpożarowej między jeziorami Dybrzk i Jeleń. Czuć w powietrzu jesień.
Wielkie kompleksy leśne przyciągają jeszcze z jednego powodu, a mianowicie spotkań z leśną fauną. Nietrudno tu o konfrontację z leśnymi mieszkańcami jak: dzik, sarna, jeleń, borsuk, lis, wydra, zając czy bóbr. Obserwatorzy fauny latającej zobaczą fruwające nad borami czarne bociany, wędrowne sokoły, żurawie, cietrzewie, głuszce i zimorodki. Spacerując po parku na pewno usłyszymy liczne dzięcioły.
Odwiedzając Park późną jesienią, pojawia się okazja na jeszcze jedną atrakcję, tym razem nie w formie obrazu a dźwięku. We wrześniu po lesie rozchodzi się głos ryczących jelenii, zaczyna się bowiem okres rykowiska. Jelenie echo ciągnie się po lesie, chcąc jednak zwiększyć szanse na to słuchowisko, warto do lasu wybrać się wczesnym rankiem, np. nad jezioro Płęsno czy Jeleń. Należy jednak unikać bezpośredniego spotkania ze zwierzętami.
Las - silny i kruchy
Podróżując po Borach Tucholskich nie sposób nie zauważyć skutków nawałnicy z sierpnia 2017 nazywanej największym kataklizmem historii Lasów Państwowych. Ofiarą padło 10 mln m3 drzew a niemal 120 tys. ha lasu zostało uszkodzonych. Dla niektórych nadleśnictw jak np. Lipusz zniszczona została taka ilość drewna jaką pozyskują w przeciągu 20 lat. Odwiedziłam Bory Tucholskie rok po huraganie i był to jeszcze nie zagojony obraz. W krajobazie co rusz pojawiały się puste przestrzenie z ocalałymi pojedyńczymi okazami drzew, które jakimś cudem nie ugieły się przed huraganem. To dalej bolesny temat dla mieszkańców, którzy opowiadali mi swoje historie drżącym głosem. Strach o siebie, swoją rodzinę, cały dobytek, oraz o kulturę, która zbudowana została wokół tego sosnowego boru.
Bory Tucholskie - informacje praktyczne
Najlepszym źródłem wiedzy o Parku będzie strona Parku Narodowego Bory Tucholskie. Poprzez stronę lub bezpośrednio w siedzibie parku w Charzykowach zakupić można przewodniki, publikacje popularno-naukowe o faunie i florze Parku. Niezbędne porady lub mapki uzyskać można także w lokalnych punktach informacji turystycznej, jak w Tucholi, Chojnicach czy Charzykowach. Wszystkich istotnych i praktycznych informacji udzielą również gospodarze czy pracownicy lokalnych firm, wypożyczalni sprzętów itd.
Ze znalezieniem noclegu w Borach Tucholskich nie powinno być żadnego problemu. Okoliczni mieszkańcy chętnie wynajmują kwatery i pokoje dla turystów. W ofercie są także liczne pola namiotowe czy gospodarstwa agroturystyczne a nawet schroniska szkolne. Zakwaterowanie organizować można zarówno z wyprzedzeniem - przez internet, jak i bezpośrednio na miejscu.
Bardzo spodobała mi się ta moja Kaszubska Marszruta. W Borach można zdecydowanie odpocząć, zasilić swoje baterie, wziąć głęboki wydech a potem świeży, sosnowy wdech. Projekt ścieżek rowerowych pozwalające poznać ten wyjątkowy region, jak i ich wykonanie jest świetnym przykładem eko produktu turystycznego. Rozwija ale nadto nie ingeruje. Oby więcej takich zielonych inicjatyw w naszym kraju.
Na tym nie kończą się atrakcje tego niezwykłego regionu. O pozostałych przeczytacie tutaj.
Komentáře